Prof Dr Saim Yılmaz
"Endovenöz lazer, ultrasonu bilen hekimlerce yapılmalıdır"
Endovenöz lazer ablasyonu (kısaca EVLT ya da EVLA), ilk kez 2002 yılında bir girişimsel radyolog olan Dr Kim ve bir genel cerrah olan Dr Navarro tarafından tanımlanmıştır. Tedavi, varis hastalarında büyük safen ven yetmezliğini gidermek için uygulanan bağlama-sıyırma (ligation&stripping) ameliyatına alternatif olarak geliştirilmiştir. EVLA operasyonunda, önce büyük safen vene ultrason rehberliğinde ince bir lazer fiberi yerleştirilir ve damarın çevresine lokal anestezi uygulanır (tümesan anestezi). Daha sonra, lazer cihazı çalıştırılarak damar boydan boya ısı ile tahrip edilir. Lazer, gözle görünen ışığın yoğunlaştırılmış ve kuvvetlendirilmiş şeklidir ve tıpta on yıllardır birçok alanda kullanılan bir enerji tipidir. EVLA da, lazerin hem damar duvarına direkt etkisi hem de ısınan kanın damar duvarına uyguladığı sıcaklık ile damar tahrip olur ve kapanır. İç yüzeyi tahrip olan bu damar, vücut tarafından gittikçe küçültülerek aylar içinde yok edilir.
Önceleri sadece büyük safen ven yetmezliğinde kullanılan EVLA, zaman içinde küçük safen ve perforan ven yetmezliğinde de başarıyla uygulanmıştır. Günümüzde EVLA, safen venler, perforan venler ve bu damarların ana dallarının kapatılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. EVLA' da, yetmezlikli damarın çevresine lokal anestezik içeren bir sıvı enjekte edilir. Tümesant anestezi adı verilen bu işlemle hem hastanın ağrı duymaması sağlanır, hem çevre dokular lazerden korunur hem de damarın içindeki kan boşaltılarak lazerin daha etkili olması sağlanır. Tümesant anestezinin iyi ve doğru olarak yapılması, EVLA nın başarısını etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.
Ameliyatsız varis tedavilerinde, tüm işlemlerin ultrason rehberliğinde görerek yapılması çok önemlidir. EVLA da da, başlangıcından sonuna kadar işlemin tüm aşamaları ultrasonla izlenmelidir. Özellikle, safen venler ve perforan venlerin derin venlerle birleştiği bölgelerde, lazer fiberinin ucunun yanlışlıkla derin venlerde olmadığından emin olmak gerekir, aksi takdirde derin ven hasarı ve bunun sonucu derin ven trombozu gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
Toplumda yaygın olarak kullanılan "lazerle varis tedavisi" aslında kafa karıştırıcı bir ifadedir. EVLA' daki lazer ile aslında varislerin kendisi değil, varislere neden olan yetmezlikli damar tedavi edilmektedir Bu yüzden, varislerin yok olması için, EVLA' dan sonra varisler köpük, flebektomi gibi yöntemlerle ayrıca tedavi edilmelidir. Ayrıca, EVLA' da yapılan lazer uygulaması ile cildiye ve güzellik merkezlerinde kılcal varislere uygulanan lazer (transdermal lazer) birbirinden tamamen farklıdır. EVLA' daki lazer işlemi, steril ortamda, iğne deliğinden yapılan bir cerrahi işlemdir, oysa transdermal lazer çok küçük kılcal varisleri ciltten yakmaya dayanan ve hekim olmayanların da yapabildiği bir işlemdir.
Ülkemizde EVLA uygulaması, ilk kez 2005 yılında Prof Dr Saim Yılmaz tarafından Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde bir erkek hastada gerçekleştirilmiştir. Hastalarımızın erken-orta dönem sonuçları da, 2006 yılında çeşitli yurt içi ve yurt dışı kongrelerde duyurulmuş ve 2007 yılında makale olarak yayınlanmıştır. O yıllarda sadece birkaç hastanede yapılabilen EVLA uygulaması günümüzde bir çok şehirde ve merkezde uygulanmaktadır. Venöz yetmezlik ve varis tedavisinde adeta bir devrim yaratan EVLA tedavisinin daha da yaygınlaşması ve doğru biçimde uygulanması en büyük dileğimizdir.
İlk EVLA uygulamamız ile ilgili bilimsel çalışmalarımız
EVLA ile, yetmezlikli damar lokal ve tümesant anestezi altında, lazer enerjisi ile yakılarak tahrip edilir. Tahrip olan damar, vücut tarafından zamanla küçültülerek yok edilir.